Langdurige klachten na COVID-19
Kaderhuisarts GGZ Carine den Boer: ‘De huisarts kan bij langdurige COVID-klachten de patiënt goed ondersteunen”
Woensdag 4 november was er een webinar van NHG en LHV over o.a. langdurige klachten na COVID-19, via de link (toegangscode: covid04november) lees je over de ervaring en adviezen van Carine den Boer, kaderhuisarts GGZ te Hoorn te zien vanaf 35.35 – 52.35. Hieronder de samenvatting.
Langdurige klachten na COVID-19
We horen veel over de lange termijnklachten van mensen met COVID-19. Carine den Boer is hierin geïnteresseerd geraakt, mede omdat ze zelf een vrij sterke vorm van COVID-19 heeft gehad. Dat was tijdens de eerste golf, op 13 maart. Toen was er nog weinig bekend over COVID-19. Haar klachten waren: pijn op de borst, laag zuurstof, erg ziek en geen eetlust. Na 5 dagen werd ze ernstig ziek, daarna ging het in golven 3 weken lang op en neer. Ze is niet opgenomen in het ziekenhuis, maar had wel een goed contact met haar huisarts hierover. Naast bovengenoemde klachten, had ze ernstige cognitieve klachten. Ze vergat veel, dingen als autorijden en koken gingen niet. Uurtje voor uurtje heeft ze de praktijk weer opgepakt. Nu, begin november zit ze op 80 procent herstel, maar ze is er nog niet. Als huisarts komt ze veel mensen tegen met langdurige COVID-klachten en geeft ze graag haar adviezen.
Welke klachten zijn er allemaal? Er is een breed scala
Longonderzoek langdurig klachten
Er is onderzoek geweest naar de langdurige klachten. Het longfonds heeft door ruim 2000 mensen vragenlijsten laten invullen. Er is een indrukwekkende lijst met klachten: moeheid, kortademigheid, borstkas, drukkende pijn, een gloeiend gevoel, verstoorde temperatuurregulatie, opvliegers, verhoging na inspanning, hartritmestoornissen en neurologische klachten, geheugen- en concentratiestoornissen, duizeligheid. Veel mensen is dit overkomen.
Wat kan de huisarts eraan doen?
Het belangrijkste is: herkenning en erkenning. Dit betekent voor de huisarts dat hij actief vraagt aan mensen die COVID-19 hebben gehad: “Hoe gaat het nu met je?” Ook mensen die niet gelabeld zijn met COVID-19, maar misschien wel met de gevolgen zitten. Want in de eerste golf is namelijk niet iedereen getest. Maar met herkennen en erkennen, dan ben je er nog niet. De tweede stap is uitleggen waarom het zo lang duurt. Nu weten we dat voor sommige specifieke klachten het herstel veel tijd vraagt. Het immuunsysteem is ontregeld en het lichaam vertoont een overreactie. Het blijkt dat de immuunstof overal in je hele lichaam zit. Niet alleen in de longen, maar ook in het hart, in de nieren en de hersenen. Na verloop van tijd wordt het in veel gevallen beter. Dus vooral uitleggen en de situatie serieus nemen.
Als huisarts is het advies van Carine om het breed te trekken
afbeelding 3: biologisch, psychologisch en sociaal begeleiden
COVID heeft niet alleen fysieke effecten, maar ook psychologische effecten, op hoe je je voelt, op je gedachten en op je hele sociale systeem. Het is belangrijk om aan al die effecten aandacht te besteden. Als je kijkt naar biologisch, voeding, beweging en ontspanning is haar advies: Pak je activiteiten niet te snel op, veel patiënten willen volgens haar te snel. Je hoeft het ook niet alleen te doen, je kunt de praktijkondersteuner erbij betrekken, de fysiotherapeut of de diëtiste en je goed laten informeren op Thuisarts.nl. Daarnaast is de psychologische component belangrijk, sommige mensen zijn tijdens hun ziekte erg angstig geweest, hebben traumatische dingen meegemaakt, het is goed om daar aandacht aan te besteden. Het is belangrijk dat de patiënt de klachten accepteert en er niet steeds tegen vecht.
In hoeverre is het sociale aspect belangrijk? Je hebt bijvoorbeeld een gezin met kinderen of een werkgever. Zij verwachten dat je weer alles kunt, want het was ‘maar’ een griepje. De valkuil is dan dat je te snel aan de slag gaat. Er is niet altijd evenveel begrip. Daarin kan de huisarts ondersteuning bieden. In zijn algemeenheid moet je als huisarts niet te lang wachten met het aanbieden van hulp. En wat kunnen we verder doen?
Een vorm van therapie is: de acceptance en commitment therapie
In de acceptance- en commitment-therapie, ga je de pijn niet wegduwen, maar toelaten: “Ik ondervind de gevolgen van COVID, dat is supervervelend, maar daar ga ik mee verder.” Je omarmt het in plaats van het weg te duwen. Je kijkt wat je wel kunt op een zo goed mogelijke manier.
Tot slot: De tafel van welbevinden
De tafel kent 4 belangrijke poten: zinvolle dagbesteding, autonomie/regie, zingeving en sociale steun. Je ziet dat aan deze tafel van welbevinden gezaagd wordt door de COVID-maatregelen. Heel veel mensen verzetten zich tegen de maatregelen omdat hun autonomie belangrijk is. Er valt zinvolle dagbesteding weg, je kunt bijna geen mensen meer zien omdat iedereen zoveel mogelijk thuiswerkt en thuisblijft.
In deze sombere tijd kun je niet knuffelen, feesten of bij elkaar komen. Al deze vier poten staan onder druk. Het is logisch dat mensen zich niet zo prettig voelen, maar binnen die 4 pijlers kun je bekijken wat nog wél kan en proberen om je leven weer zin te geven. In de ondersteuning kan de huisarts veel bieden.
Conclusie:
Het is niet alleen COVID-19 wat er speelt, er zijn langdurig klachten waar jij je aandacht aan besteedt en waarbij de huisarts goed kan ondersteunen in de vorm van herkenning en erkenning, psychosociale begeleiding, acceptatie en zingeving.
